Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining 2019 yildagi statistikasiga ko‘ra, dunyoda bir yilda qariyb 10 milliondan ortiq kishi sil kasalligi bilan og‘riydi – ulardan 5,6 million erkak, 3,2 million ayol va 1,2 million bola.
Sil ( tuberkulyoz ) – o‘pkada kechuvchi og‘ir yuqumli kasallik, suyak, bo‘g‘im, ko‘z va boshqa azolarni shikastlaydi. Immuniteti zaif insonlar ko‘proq kasal bo‘lishadi.
Sil kasalligini keltirib chiqaruvchi omillar
( immunitetning pasayishi )
– noqulay ijtimoiy va ekologik hayot sharoitlari;
– to‘yib ovqatlanmaslik;
– alkogolizm, chekish, giyohvandlik;
– stress;
– hamroh kasalliklar ( diabet, oshqozon yarasi yoki o’n ikki barmoq ichak yarasi, o’pka kasalliklari ) va boshqalar.
Sil kasalligining qo’zg’atuvchisi – mikobakteryalar ( 1882 yilda nemis shifokori R. Kox tomonidan kashf etilgan Kox tayoqchalari ) atrof-muhit omillariga nisbat yuqori qarshilikka ega: qaynatilganda ular 5 daqiqada so’ng o’ladi, 600 C da 20 daqiqa davomida yashashi mumkin, ko’cha changlarida ular 10 kungacha saqlanib qoladi, suvda esa 5 oygacha yashashda davom etadi. Xlorni o’z ichiga olgan moddalar 3-5 soat ichida mikobakteryalarning o’limiga sabab bo’ladi. Bakteriyalar yuqori namlik sharoitida, turli xil narsalarda, shuningdek, mahsulotlarda, ayniqsa, sut mahsulotlarida hayotiyligini saqlab qoladi.
Kasallik oldini olish uchun nimalarga e’tibor berish kerak:
- ijobiy fikrlash;
- zararli odatlardan voz kechish;
- shaxsiy gigiyenaga rioya qilish;
- vaksina qabul qilish;
- xar yilgi flyuorografiya tekshiruvi;
- uyda tozallikka e’tibor berish;
- jismoniy faollik;
- to’liq ovqatlanish tartibi;
- toza havo va quyosh nuri;
- bemor bilan aloqani cheklash.
Olmaxon Rahimova.
Xorazm viloyati ftiziyatriya va pulmanologiya markazi 6- bo‘lim katta xamshirasi.